مقدمه

درمان موفق اندودنتیک نیازمند شناخت دقیق آناتومی و مورفولوژی کانال ریشه می باشد⁽¹⁾ که این امر با یافتن کانال ها، شکل دهی و پاکسازی آن ها و در نهایت پر کردن سیستم کانال ریشه به صورت سه بعدی، تکمیل می گردد.^(3و2) عدم موفقیت در پیدا نمودن کانال های اضافه ممکن است باعث شکست درمان و احتمالاً بروز درد و تورم بعد از درمان گردد.⁽⁴⁾

Bhardwaj و همکاران⁽⁵⁾ مشاهده کردند 3/22 درصد پره مولرهای اول مندیبل دارای دو کانال و دو فورامن جدا و 12/5 درصد دارای دو کانال و یک فورامن بودند. همچنین مشاهده شد که 3/5 درصد پره مولرهای دوم مندیبل دارای دو کانال و دو فورامن جدا و 4/4 درصد نیز دارای دو کانال و یک فورامن بودند. و تنها 46/0 درصد پره مولر های اول و دوم مندیبل دارای 3 کانال و 3 فورامن جدا بودند. رحیمی و همکاران⁽⁶⁾ گزارش کردند که در پره مولر دوم مندیبل، شیوع کانال های جانبی 7/38 درصد و دلتای اپیکال 38/4 درصد می باشد.

اگرچه این تنوعات نادر هستند ولی کلینیسین باید از این تنوعات، آناتومی کلینیکی و رادیوگرافیک و همچنین محل اوریفیس کانال ها مطلع باشد.⁽¹⁾ هدف این گزارش موارد، بحث در مورد تشخیص و توصیه های درمانی دندان های پره مولر اول و دوم مندیبل با سه کانال می باشد.

گزارش موارد

مورد 1:

آقای 36 ساله ای بدون سابقه بیماری سیستمیک به بخش درمان ریشه دانشکده دندانپزشکی مشهد ارجاع داده شد. شکایت اصلی بیمار درد در دندان های خلفی فک پایین سمت چپ بود. معاینه کلینیکی وجود پوسیدگی در دندان 20# را نشان می داد و دندان 19# نیز ترمیم آمالگام عمیقی داشت. تست های وایتالیتی پالپ بر روی هر دو دندان انجام گرفت و دندان 20# پاسخ دردناک به تست سرما و گرما نشان می داد، همچنین به پالپ تستر الکتریکی نیز روی عدد 5 پاسخ داده و به دق نیز حساس نبود. دندان 19# نیز به تمام تست ها به صورت نرمال پاسخ داد. بررسی رادیوگرافی پوسیدگی عمیق در دیستال دندان 20# و وجود بیش از یک کانال را نشان می داد. همچنین پریودنشیوم اطراف دندان نرمال بود (شکل A-1).

تشخیص پالپی برای این دندان پالپیت برگشت ناپذیر و تشخیص بافت پری اپیکال، نرمال بود. و طرح درمان اندودنتیک غیرجراحی برای این دندان در نظر گرفته شد.

پس از تزریق یک کارپول بی حسی حاوی لیدوکائین 2 درصد و اپی نفرین 100,000/1 ناحیه منتال سمت چپ، دندان مورد نظر با رابردم ایزوله و حفره دسترسی تهیه شد. کانال اصلی در قسمت لینگوآل و پس از جستجوی مجدد، دو کانال دیگر در سمت باکال یافت شد (شکل B-1). پس از اندازه گیری طول کانال ها به وسیله اپکس لوکیتور (NSK, Tochigi, Japan) و تایید با رادیوگرافی، هر سه کانال تا فایل 20# دستی (Mailefer dentsply, Baillaigues, Switzerland) و سپس با فایل روتاری (VDW, Munich, Germany) M-two به روش Step-back تا فایل 0.06/30 آماده سازی شدند. کانال ها حین کار با هیپوکلریت 25/5 درصد شستشو داده شدند، شسشتشوی نهایی با آب مقطر استریل انجام گرفت و در نهایت پس از خشک کردن کانال ها، گوتاهای اصلی در کانال ها به طول کارکرد قرار داده شدند و رادیوگرافی جهت تایید قرار گیری و طول صحیح گوتاها به عمل آمد. سرانجام کانال ها به وسیله گوتا پرکا و سیلر (Dentsply, De Trey Konstanz, Germany)AH26 به روش تراکم جانبی سرد پر گردید (شکل C-1). در فالوآپ 6 ماهه دندان بدون علامت کلینیکی و رادیوگرافیک بود.